Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ιοντιζουσών  ακτινοβολιών για ιατρικούς λόγους, οι οποίες θα κατευθυνθούν προς ομάδα ανεπιθύμητων κυττάρων για να τα καταστρέψουν. Οι ακτίνες αυτές μπορεί να είναι είτε παραγόμενες από ραδιενεργά υλικά είτε παραγόμενες ηλεκτρονικά. Έτσι παλαιότερα είχαμε τις βόμβες Κοβαλτίου και Κεσίου με ραδιενεργά υλικά και σήμερα έχουμε τους Γραμμικούς Επιταχυντές που παράγουν ιοντίζουσες ακτινοβολίες με ηλεκτρονικό τρόπο. 

Όταν λέμε ότι θέλουμε να σκοτώσουμε ανεπιθύμητα κύτταρα δεν εννοούμε μόνο τα κακά ή τα καρκινικά κύτταρα, μπορεί να είναι και φυσιολογικά κύτταρα τα οποία είναι σε περιοχές που να δημιουργούν προβλήματα. Στη δεύτερη περίπτωση το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργείο , όταν όμως αυτό δεν είναι εφικτό τότε χρησιμοποιούνται οι ακτινοβολίες. Τέτοιες περιπτώσεις είναι καλοήθειες στον εγκέφαλο (μηνιγγειώματα, ακουστικά νευρινώματα, αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες του εγκεφάλου κτλ), στη σπονδυλική στήλη κα.

Δεν υπάρχει καμία αίσθηση από τον «βομβαρδισμό» με την ακτινοβολίας. Όταν ο/η ασθενής ακτινοβολείται, δέχεται στο σώμα του ακτίνες Χ,  όπως αυτές που βγαίνουν κατά την διάρκεια μίας ακτινογραφίας ή μαστογραφίας ή αξονικής τομογραφίας κτλ. Οι ακτίνες αυτές ούτε καίνε, ούτε τριπάνε, ούτε πονάνε. Ο ασθενής ξαπλώνει στο κρεββατι θεραπείας, μένει ακίνητος αναπνέοντας κανονικά και ο Γραμμικός Επιταχυντής γυρίζοντας γύρω του τον/την υποβάλλει σε θεραπεία. Όταν ολοκληρωθεί η χορήγηση της δόσεως που έχει υπολογιστεί, ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί από το κρεββάτι και να φύγει για το σπίτι του.

Όχι. Ο ασθενής υποβάλλεται στην επίδραση των ακτίνων και δεν έχει καμία ραδιενεργό ουσία επάνω του. Έτσι αμέσως μετά την ακτινοβολία ,μπορεί να πάει σε οποιοδήποτε χώρο που έχει παιδάκια, να τα πάρει αγκαλιά, να συναναστραφεί με εγκύους και γενικά να κάνει μια τελείως ελεύθερη ζωή.  Είναι λάθος να λέγεται, ακόμη και από γιατρούς, ότι ένας ασθενής που υποβάλλεται σε ακτινοβολίες είναι επικίνδυνος για τους γύρω του. Αυτό συμβαίνει μόνο όταν ένας ασθενής υποβάλλεται σε εξέταση Σπινθηρογραφήματος ή ΡΕΤ-CT.

Η ακτινοθεραπεία είναι μία από τις τρείς ειδικότητες – κατηγορίες θεραπειών που κάνουμε όταν εχουμε να αντιμετωπίσουμε κακοήθεις όγκους. [Οι άλλες δύο είναι το χειρουργείο και η χημειοθεραπεία]. Το πότε θα γίνει ακτινοθεραπεία εξαρτάται από το είδος του όγκου, την θέση του, την βιοψία που έχουμε στα χέρια μας και τις διαδικασίες που έχουν προηγηθεί. Ένας ασθενής μπορεί να κάνει μόνο ακτινοθεραπεία , να κάνει ακτινοθεραπεία πριν ή μετά το χειρουργείο, πριν, μετά ή ταυτόχρονα με την χημειοθεραπεία κτλ. Η σειρά που θα γίνουν οι θεραπείες συστήνεται ή από τον θεράποντα ιατρό του ασθενούς ή από το ογκολογικό συμβούλιο.

Η ακτινοβολία γίνεται στην περιοχή που έχουμε ή είχαμε (αν έχει αφαιρεθεί χειρουργικά) μια κακοήθη ομάδα κυττάρων. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να ακτινοβοληθεί η περιοχή των κακοήθων κυττάρων ή γύρω από αυτά ή η περιοχή που βρισκόταν ο όγκος ο οποίος έχει αφαιρεθεί και πρέπει να αποστειρώσουμε το σημείο (κοίτη όγκου). Έτσι λοιπόν ανάλογα με το είδος του όγκου και το πόσο εκτεταμένος είναι επιλέγουμε σαν στόχο της ακτινοβολίας την περιοχή των ανεπιθύμητων κυττάρων  ή θα  δουλέψουμε και προφυλακτικά ακτινοβολώντας γύρω από τον όγκο για πιθανή διασπορά του ή τις λεμφαδενικές περιοχές που επεκτείνονται γύρω από αυτόν.

Ανάλογα την περιοχή που θα γίνει η ακτινοβολία έχουμε αντίστοιχο ερεθισμό των φυσιολογικών κυττάρων της περιοχής. Εφόσον σκοπός μας είναι η καταστροφή των κακοηθών κυττάρων η νέκρωσή τους δεν μας ενοχλεί. Σημασία έχουν τα φυσιολογικά κύτταρα της περιοχής γύρω από τον στόχο γι΄αυτό και θέλουμε η θεραπεία μας να είναι όσο το δυνατόν πιο στοχευμένη. Έτσι οι παρενέργειες εξαρτώνται ανάλογα με την περιοχή που γίνεται η θεραπεία και το πόσο ερεθίστηκαν οι γύρω ιστοί. Εάν λοιπόν έχουμε έναν όγκο στον πνεύμονα, ανάλογα με τη θέση του, μπορεί να ερεθιστεί ο οισοφάγος και να έχουμε μια δυσκαταποσία ή να ερεθιστεί το δέρμα και να έχουμε μια μικρή δερματίτιδα. Εάν ακτινοβολούμε γυναικολογικό καρκίνο ή προστάτη μπορεί να ερεθιστεί το παχύ έντερο. Εάν ακτινοβολούμε σε περιοχή του στόματος π.χ. γλώσσα, αμυγδαλές , ρινοφάρρυγγας κλπ, μπορεί να έχουμε βλεννογονίτιδα ή ακτινική δερματίτιδα εξωτερικά ή μείωση της σιέλου του ασθενούς. Άρα οι όποιες παρενέργειες δεν είναι για όλους ίδιες και εξαρτώνται από την κάθε περίπτωση. Ο γιατρός θα ενημερώνει τον ασθενή αναλόγως. Το καλό είναι ότι πλέον λόγω των σύγχρονων και εξελιγμένων μηχανημάτων που ακτινοβολούν πολύ πιο εύστοχα και συγκεκριμένα, οι παρενέργειες της ακτινοβολίας είναι ελάχιστες.

Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από το όργανο που ακτινοβολούμε. Για παράδειγμα, αν έχουμε μια κακοήθεια στο πέος και το ακτινοβολούμε, μπορεί να έχουμε επίπτωση στους όρχεις και μετά για κάποιο διάστημα ο ασθενής να έχει αζωσπερμία, δηλαδή μικρό αριθμό σπερματοζωαρίων. Αλλά και σε μία γυναίκα, αν ακτινοβολούμε γεννητικά όργανα, είναι πιθανό να δημιουργηθούν μικρές ή και μεγαλύτερες επιπτώσεις στις ωοθήκες της.

 Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει ένας ασθενής που θα του συστηθεί η ακτινοθεραπεία είναι να κανονίσει ένα ραντεβού γνωριμίας με τον γιατρό που πραγματοποιεί τις ακτινοθεραπείες ,δηλαδή τον Ακτινοθεραπευτή – Ογκολόγο. Η πρώτη αυτή συνάντηση θα είναι  ενημερωτική, έτσι ώστε ο γιατρός να εξετάσει το ιστορικό και τις εξετάσεις του ασθενούς και να αποφασίσει αν πρέπει να κάνει θεραπείες και τι είδους . 

Ναι. Η ακτινοθεραπεία είναι μια σύγχρονη ειδικότητα που έχει εκμεταλλευτεί πλήρως τη σημερινή τεχνολογία της Ρομποτικής και των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Έτσι από το 1896 (που πρωτοεφαρμόστηκε) μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά είδη, τόσο στις ακτίνες όσο και στις μεθόδους που ακτινοβολούμε. Οι θεραπείες γίνοντε με διάφορες τεχνικές όπως: 1 πεδίου, 2 πεδίων, πολλαπλών πεδίων, τρισδιάστατη ακτινοθεραπεία, τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία, ακτινοθεραπεία καθοδηγούμενη από εικόνα, ακτινοθεραπεία μεταβαλλόμενης έντασης στα πεδία και ογκομετρική ακτινοβολία. Επίσης υπάρχουν εξειδικευμένες τεχνικές όπως είναι η Στερεοτακτική ακτινοθεραπεία, η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική, η Τομοθεραπεία, η θεραπεία με ηλεκτρόνια, η θεραπεία με πρωτόνια, η Ενδο-ιστική και ενδο-κοιλοτική Βραχυθεραπεία και νεότερες θεραπείες όπως υπερθερμίες, θεραπείες με συχνότητες κτλ. Έτσι κάθε Τμήμα ανάλογα τα περιστατικά που θέλει να αντιμετωπίσει έχει ένα ή περισσότερα μηχανήματα με μία ή πολλαπλές επιλογές.

Το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας έχει εξοπλιστεί πρόσφατα με ένα σύγχρονο και τελευταίας τεχνολογίας μηχάνημα της Αμερικανικής εταιρείας VARIAN. Το μηχάνημα αυτό καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των τεχνικών και περίπου το 95% της Ακτινοθεραπείας. Είναι ένα μηχάνημα που εκτελεί θεραπεία με φωτόνια ή ηλεκτρόνια διαφόρων ενεργειών, είτε ενός , δύο ή πολλαπλών πεδίων, θεραπεία 3D , 3D Conformal, IMRT (μεταβαλλόμενης εντάσεως πεδία), IGRT (καθοδηγούμενη από εικόνα) και VMAT (ογκομετρική θεραπεία).

Φυσικά το έμψυχο υλικό. Το έμψυχο δυναμικό του Τμήματος το οποίο αποτελείται από τους ιατρούς Ακτινοθεραπευτές – Ογκολόγους, τους Ακτινοφυσικούς, τους Τεχνολόγους Ακτινοθεραπείας και την Γραμματεία με την υπόλοιπη Διοικητική εξυπηρέτηση. Όλοι τους πρέπει να έχουν ομαδικό πνεύμα και να λειτουργούν συνεργατικά για το καλό του ασθενούς. Έτσι ο γιατρός θα πρέπει να ελέγχει τους  Ακτινοφυσικούς και τους Τεχνολόγους αλλά και να ελέγχεται και ο ίδιος. Ο  Ακτινοφυσικός ελέγχεται από τον γιατρό αν εκπόνησε σωστό πλάνο και ελέγχει τους Τεχνολόγους αν το εκτελούν σωστά. Οι Τεχνολόγοι ελέγχονται από τον γιατρό και τον Φυσικό όμως είναι αυτοί που εκτελούν τη σωστή θεραπεία και ελέγχουν το αποτέλεσμα. Οι Διοικητικοί πρέπει να συνεργάζονται με όλους για το πρόγραμμα θεραπειών, το Διοικητικό κομμάτι, το Λογιστικό κομμάτι και την καλή λειτουργία του Τμήματος. Άρα μιλάμε για μία ομάδα συνεργαζόμενη υπέρ του καλού του ασθενούς.